Budama nasıl yapılır?

Ağaç budama işlemi budamanın yapılacağı amaca göre değişmektedir. Bina gibi yapıların etrafında bulunan ağaçlar ile normal bahçelerde bulunan ağaçlar budama işlemine tabi tutulmadan önce budamanın yapılacağı amaca göre hareket edilmelidir. Ancak genel bir anlamda sınıflandırmak gerekir ise budama  ağaç, ağaççık ve çalıları içeren odunsu bitkilerde gelişmeyi kuvvetlendirip hızlandırarak, ağacı sağlıklı kılmak, istenilen formu vermek, çiçeklenmenin ve meyvelerin miktarını ve kalitesini arttırmak amacıyla bitki üzerindeki kısmen kuru, kısmen de yaşayan kısımların belirli esaslara göre, uygun materyal kullanılarak uzaklaştırılmasıdır. Daha genel bir tanımlama yapacak olursak, budama bitki üzerindeki istenmeyen dalların belli esaslara uyularak kesilip uzaklaştırılmasıdır. Ağaç budama işlemi yapılmadan önce ağaçlar incelenirken dikkat edilmesi gereken hususlar kısa şu şekildedir;

Bahçe Ağaç Budama Nasıl Yapılır?

•  Budanacak bitkilerin çiçeklenme zamanı, şekli, çiçekli kısmının yaşı ve sürgün gözleri incelenmelidir.
•  Budama sürgün gözünün hemen üzerinden tekniğine uygun olarak yapılmalıdır.
•  Budamalarda kullanılacak ekipmanlar temiz ve amacına uygun aletler olmalıdır.
•  Budamalar kesinlikle amaçlı olmalıdır. Bunun için de budama amacı iyi bilinmeli, zamanı, şekli ve tekniği iyi analiz edilerek uygulanmalıdır.
•  Ölü, kırık, birbiri üzerine binmiş veya hastalıklı dallar mevsime bağlı kalmaksızın kesilmelidir.
•  Budama sonucunda kesim yerlerinde derin yaralar oluşmuşsa (3 cm’den kalın dallar) mutlaka macunla kapatılmalıdır.

Ağaç Budama Çeşitleri

Ağaç budama işlemleri amaçlarına göre de farklılık göstermektedir. Ağaç budama işlemi yapılmadan önce ilk dikkat edilmesi gereken husus budamanın hangi amaç ile yapılacağıdır. Ağaç budama işlemlerini amaçlarına göre de sınıflandırabilmekteyiz. Ağaç budama işlemi yapılacağı zaman oldukça dikkatli hareket edilmelidir. Bilmeden gelişi güzel yapılacak olan budama işlemleri ağaçların hasar görmesine hatta ölmesine bile sebep olabilmektedir. Bundan dolayı bu konu hakkında detaylı bilgi edinmeden işlem yapılmamalıdır. Ülkemizde meyve yetiştiriciliğinde bile budama hataları nedeni ile birçok meyve ağacı heba olmaktadır. Geleneksel yöntemlerin haricinde yeni yöntemleri de uygulamak ağaç budama işlemlerinde oldukça önemlidir.

Budama çeşitleri nelerdir?

Ağaç budama işlemleri ağaçların durumuna göre değişmektedir. Ağaç budama işlemi yapılacağı zaman hangi amaca göre yapılacağı önceden belirlenmelidir. Sırası ile ağaç budama türlerini şu şekilde açıklayabiliriz.

Bakım Budamaları: Bitkinin sağlıklı bir gelişim göstermesi amacıyla yapılan budamalardır. Bozuk ormanlarda yapılan budamalar da iyileştirme amaçlı budamalar olup ormanlık alanlarda uygulanır. Bakım budamaları aynı zamanda sağlık budamaları olarak da adlandırılır.

Şekillendirme Budamaları: Bireyin iyi bir görünüm kazanması yani peyzaj değerini artırmaya yönelik şekil veya form budamalarıdır.

Meyve ve çiçek verimine ve kalitesini artırmaya yönelik budamalar şeklinde sınıflandırılır.

Güvenlik amacıyla yapılan budamalar: Bitkinin kendisine sağlanan alandan daha fazla alanda gelişmesi durumunda, ağaçtan herhangi bir dal parçasının düşüp yaralamaya ve maddi zarara yol açabilecek olan dallar ile yollarda yayaların ve kara araçlarının görüş alanını engelleyen dalların ağaçtan uzaklaştırılmasını içerir.

Ağaç budama türleri nelerdir?

Yöntemlerine göre de ağaç budama işlemleri sınıflara ayrılmaktadır. Bunları sizlere kısaca şu şekilde açıklaya biliriz. Yöntemlerine göre budamalar ise; canlandırma, dengeleme, sürgün tekleme, sürgün kısaltma ve sürgün ucu alma budamaları şeklinde sınıflandırılır. Budamaya konu bitki parçalarının bitki üzerindeki konumuna göre ise alçak ve yüksek budama diye çeşitlendirilir. Alçak budama bitki boyunun 1/3’ünün alttan yukarı doğru budanması, yüksek budama ise bitkinin üst kısımlarında yapılan budamalardır. Budamalar, budanan dalın canlı olup olmamasına ve budanan dalların bitki üzerinde bulunduğu yere göre çeşitlenmektedir. Budamaya konu dalların canlı olup olmamasına göre; kuru yeşil budama olarak ikiye ayrılır.

Budama kaça ayrılır?

Ağaç budama işlemi oldukça kapsamlı bir işlemdir. Birçok farklı budama tekniği bulunmaktadır. Buradaki amaç ağaçların durumuna göre hareket edip budama işlemine başlamaktır. Ağaç budama işlemlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli husus bu konuda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip kişiler yardımı ile işlem yapmaktır. Ağaç budama işlemlerinde

1. Düzeltme Budamaları: Çoğunlukla ağaç fidan dikimi tabip eden ilk dönemde ve zamanla ortaya çıkabilen anormal gelişim gösterenleri düzelterek fidanları normal şekline dönüştürmek amacıyla yapılan budamalardır. Düzeltmeye budamasına konu olan anormal gelişimler ışık alımındaki dengesizlik, kitle içindeki bazı fidanların diğerlerine göre daha kuvvetli gelişim göstermesi gibi nedenlerle ilerleyen yıllarda da ortaya çıkabilmektedir. Anormal gelişimli dallar dikimden itibaren büyüme dönemi başında ve ortasında tekrarlanan müdahalelerle uzaklaştırılmalıdır. Bu çeşit budamalar aynı zamanda şekillendirme budamaları olarak adlandırılır.

2. Temizleme Budamaları: Ağaç fidan dikimini takip eden her zaman döneminde yapılabilecek ağaç budamaları olup genel olarak kurumuş, ölü dalları temizlemek, çatalları teklemek ve mekanik direnci zayıflamış olan dalların ağırlığını azaltmaya yönelik işlemlerden oluşur. Ağaç üzerinde kuru gövde ve dallar hem ağacın görsel kalitesini düşürmekte, hem hastalıklara davetiye çıkarmakta hem de güvenlik sorunlarına neden olmaktadır. Bu nedenle bakım ve kontrol çalışmalarının her aşamasında uygulanması söz konusudur.

3. Seyreltme Budamaları: Ağaç fidan dikim işlemi sonrasında sıkışık olan dalların selekte edilmesi ile sınırlı tutulmalı, ilerleyen senelerde kök üzerindeki gövde sayısı ve yoğunluğunun yükselmesi ile birlikte ağaççık ve çalı türüne göre 1 – 3 yıllık tekrarlarla kış mevsimi sonu zamanında yapılmalıdır. Seyreltme budamalarında tür ve çeşitlere göre değişmekle birlikte, genel olarak çapları 3 – 5 cm den kalın olan gövdelerin uzaklaştırılması önerilebilir. Ana amaç ise; bitki üzerindeki gövde değiştirme mekanizmasını yönlendirmek, gövdeler arasında denge ve simetrik bir dağılım sağlamak, yaşlı ve cansız gövdeleri uzaklaştırarak yeni ve genç gövdelere daha uygun gelişme koşulları yaratmaktır.

4. Canlandırma Budamaları: Yaşlanan ve formundan uzaklaşan ağaççık ve çalılarda tüm gövdelerin kök boğazının 5 – 10 cm üstünden bir defada kesilmesi şeklinde yapılan uygulamalardır (Şekil 6.14). Böylelikle; örneğin, kök yaşı 15 olan formundan uzaklaşmış ve yaşlanmış bir ağaççık ya da çalının yepyeni sürgünlerle genç ve canlı bir gelişime dönüştürülmesi sağlanmaktadır.

5. Yenileme Budamaları: Yenileme budamaları işlemlerinde amaç,ağacın tepe tacının hacmini koruyarak devam ettirmek ve ana dallar üzerinde yer alan dalların yenilenmelerini elverişli kılmaktır. Bu amaçla budamalar; – çökme yolundaki dalları elimine etme, – alt dallanmalarda uç çatallanmaları tekleme, – en iyi yenilenmeleri selekte etme işlemlerini kapsamaktadır. Yenileme budamaları ağaçtaki zayıflamaları önceden görerek önleyebilmek amacıyla, zayıf ve güçsüz dallanmalara ait dalları kısaltmak, mümkün olduğunca güçlü bir yıllık büyümeyi devam ettirmek ve yaraların çabuk kapanabilmesini sağlamaktan ibarettir.

6. Taç Azaltma ve Yükseltme Budamaları: Bu budama işleminde amaç tepe tacının yükseltmek ya da azaltmak amacıyla yapılan budamalardır. Genel olarak tepe tacının %65’i kalacak, %32’ i ise uzaklaştırılacak şekilde tacın küçültülmesidir. Taç azaltma budamaları, tepe tacının üst kısmının, taç yükseltme budamaları ise tepenin alt kısmındaki dalların uzaklaştırılması şeklinde gerçekleştirilir. Taç yükseltme budamalarında amaç, ağacın şekil alması yanında yayalara ve araçlara görüş alanı sağlamaktır. Budamadan sonra canlı tepe tacı uzunluğunun ağaç boyuna oranı en az 2/3 olmalıdır.

7. Meyve ve Çiçek Verimine Yönelik Budamalar: Ağaç, ağaççık ve çalı türlerinin büyük bir bölümü çiçek ve meyve estetiği esas alınarak dikilmektedir. Bu gibi bitki türlerinde yukarıda açıklanan düzeltme, temizleme, seyreltme budamaları ile birlikte çiçek veriminin yükseltilmesi ve çiçek kalitesinin yükseltilmesi amaçlı budamaların da uygulanması söz konusudur. Ağaççık ve çalıların çiçeklenme zamanları, büyük çoğunluğu büyüme döneminde olmak üzere, yılın hemen her mevsimine yayılan bir değişim göstermektedir. Bu nedenle türlere göre dallar üzerindeki sürgün ve çiçek tomurcukların konumları ve oluşma zamanlarının iyi bilinmesi gerekir.